İş sağlığı ve güvenliği (İSG), çalışma ortamlarının güvenli ve sağlıklı olmasını sağlamaya yönelik bir dizi yasal düzenleme, prosedür ve uygulamayı kapsar. Bu doğrultuda çalışanların iş yerlerinde meydana gelebilecek kazalardan, hastalıklardan veya zararlı etkenlerden korunması hedeflenir. Bu sadece fiziksel güvenlik değil, aynı zamanda çalışanların ruhsal ve duygusal sağlığını da kapsamaktadır.
İSG, güvenliğin yanı sıra üretkenliği artırmayı da hedefler. Güvenli bir çalışma ortamı, motivasyonu artırır, çalışanların işlerine odaklanmalarını sağlar ve genel anlamda olumlu bir atmosfer oluşturur.
“İSG; bir dosya değil, bir yaşam şeklidir.”
İş kazaları ve meslek hastalıklarının ekonomik maliyetleri, toplumsal etkileri ve iş gücü kayıpları göz önüne alındığında, iş sağlığı ve güvenliği alanına yapılan yatırımlar uzun vadede hem bireyler hem de şirketler için fayda sağlamaktadır.
Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından alınan bir kararla meslek hastalıkları ve iş kazalarının önlenmesi amacıyla, 2003 yılından bu yana her yıl farklı bir tema ile kutlanmaktadır.
Güvenli İş Yerleri: Daha Sağlıklı Bir Gelecek
İş Sağlığı ve Güvenliği Günü’nde, O-Ofis Etkinlik Alanı’nda Üçgen OSGB’nin kurucusu Nilgün İrteni Yılmaz’ın katılımıyla bir etkinlik gerçekleştirdik. Sektör profesyonelleriyle bir araya geldiğimiz bu etkinlikte, iş sağlığı ve güvenliğinin bir kurum kültürü haline gelmesi üzerine önemli paylaşımlar yapıldı.
Vurgulanan en temel husus; İSG’nin yalnızca yasal bir zorunluluk değil, çalışan refahı ve kurumsal itibarı doğrudan etkileyen temel bir sorumluluk olduğu üzerineydi.
“Önlemek, Ödemekten Daha Ucuz ve İnsanidir.”
İSG’nin Temel Amacı:
- Çalışanları korumak
- Ürün ve hizmet sürekliliğini sağlamak
- Maliyetleri azaltmak
SGK verilerine göre 2023 yılında 4-1/a ve 4-1/b kapsamında toplam 589.258 iş kazası yaşanmış olup, tüm zamanların iş kazaları rekoru kırılmıştır. Kadın çalışanlarda ise önceki yıllara göre iki kat daha fazla iş kazaları yaşanmıştır.
2023 Yılı Meslek Hastalıkları Verileri
- Tanımlanmış meslek hastalıklarında 2023 yılında önceki yıllara göre ciddi azalış görülmektedir. 2023 yılında toplam 945meslek hastalığı tanısı konulmuştur.
- 2023 yılı iş cinayetleri verileri
- SGK verilene giren iş cinayetlerinde 2023 yılında 972kişi yaşamını kaybetmiştir. Bu rakam tün zamanların en yüksek iş cinayetleri rakamı olarak kayıtlara girmiştir. Bununla birlikte SGK kayıtlarına göre İstanbul’da 346, Ankara’da 148, İzmir’de 106 çalışan iş cinayetlerine kurban gitmiştir. Kocaeli’de ise 66 erkek 2 kadın toplam 68 kişi iş kazalarında hayatını kaybetmiştir.
İSG Kimler İçindir?
- Yöneticiler
- Çalışanlar
- Ziyaretçiler
- Taşeronlar
İşverenin veya Yöneticinin İSG’deki Rolü
“İSG kültürü, liderlik ile başlar.”
Yasal Zorunluluklar
- 6331 sayılı Kanun’u
- “İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.”
İSG Neden Bir Kurum Kültürü Meselesidir?
- Güven duygusu yaratır
- Aidiyeti artırır
- Verimliliği destekler
- Kriz zamanlarında şirket dayanıklılığını artırır
Gerçek Bir İSG Bilinci Nasıl Oluşturulur?
- Sürekli ve etkili eğitim
- Yöneticilerin örnek olması
- Açık iletişim kanalları
- Katılımcı bir çalışan politikaları
Tehlike Nedir?
- Tehlike; zarara yol açabilecek durum.
Tehlike, önceden önlem alınmadığı takdirde can ve mal kaybı, yaralanma, sosyal ve ekonomik dengelerin bozulmasına neden olur. Bunlar; deprem, yangın, sel, fırtına, heyelan, patlama gibi olaylar, Elektrik akımı, ses, ışık, radyasyon ve vibrasyon gibi etkenlerin mevcudiyeti, Toksik ve korozif maddelerin mevcudiyeti, Hatalı depolama, düzenleme ve istifleme. Kötü ve tehlikeli çevre şartları olarak sıralayabiliriz.
Risk Nedir ?
- Risk; bir kişinin bir tehlikeye maruz kalması durumunda zarar görme veya olumsuz sağlık etkilerine maruz kalma olasılığıdır.
Tehlike ve risk terimleri sıklıkla birbirinin yerine kullanılır ancak bu basit örnek ikisi arasındaki farkı açıklıyor.
- Bir odada su dökülmesi durumunda, bu su, içinden geçen kişiler için kayma tehlikesi yaratacaktır. Bu alana erişim fiziksel bir bariyerle engellenirse, tehlike devam edecek ancak risk en aza indirilecektir.
İş Kazalarını Önlemenin 5 Altın Kuralı
- Bilinç
- Organizasyon
- Eğitim
- Denetim
- Sürekli iyileştirme
Olaylardan Ders Almak:
- Ev kazalarının en yaygın sebeplerinden biri, halıların kaymasıyla meydana gelen düşmelerdir. Özellikle zeminlerin kaygan olduğu bölgelerde kaymaz tabanlı halılar ya da halı altlıkları kullanmak güvenliği artırır. Bu ürünler, küçük çocuklar ve yaşlı bireyler için kayma riskini önemli ölçüde azaltarak ev ortamını güvenli hale getirir.
- Elektrik kaynaklı kazalar, ev kazaları arasında sıkça karşılaşılır. Prizleri çocukların erişemeyeceği yerlerde konumlandırmak ya da çocuk koruma kapaklarıyla güvenli hale getirmek önemlidir. Ayrıca elektrik kablolarının sağlamlığını düzenli olarak kontrol etmek ve yıpranmış kabloları değiştirmek kazaların önlenmesine yardımcı olur. Elektrikli cihazları kullanılmadığında prizden çekmek ve aşırı yüklenmelerden kaçınmak da güvenlik açısından etkili bir yöntemdir.
Güçlü Bir İSG Kültürü Nasıl Oluşur?
- “İSG bir dosya değil, bir yaşam şeklidir.”
- İş güvenliği kültürü genel olarak çalışanların işlerini yaparken güvende olmalarını sağlamaya yönelik olumlu tutum ve davranışları ifade eder.
İşverenler, iş güvenliği konusunda sürekli olarak bilinçlenmeli, denetimler ve izleme sistemlerini etkin bir şekilde kullanmalı ve güvenlik standartlarına uyumu sağlamak için gerekli önlemleri almalıdır. Her ne kadar ilk derecede sorumlu olanlar işverenler olsa da çalışanlar ve devlet ya da yetkilendirilmiş kuruluşlar da iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasının ortak bir sorumluluk olduğunun bilincini taşımalıdır.
